Stad van Nassau en Oranje

Veel van de mooie, oude historische gebouwen in Breda zijn gebouwd in de tijd dat de Nassaus hier waren gevestigd. Breda is dan ook een van de 2 officiële Nassausteden in Nederland.

Het begon allemaal met Engelbrecht van Nassau die met de Bredase Johanna van Polanen trouwde, de erfgename van Breda. Ze trokken in op het kasteel van Breda. Breda veranderde toen in een Nassaustad. Breda werd door hun toedoen een echte hofstad, ze behoorde immers tot de machtigste adel van het rijk van Karel V. Nadat Engelbrecht overleden was is hij begraven in het praalgraf van Engelbrecht van Nassau in de Grote Kerk in Breda. Zijn zoon Jan IV nam de macht over, hij vernoemde zijn zoon naar zijn vader Engelbrecht II van Nassau die hem weer opvolgde. Hendrik III van Nassau volgde hem weer op. Zijn zoon uit zijn tweede huwelijk volgde hem op, René van Chalon. Deze erfde het onafhankelijke vorstendom Orange van zijn oom, hierdoor bracht hij de Oranje titel in de familie. Hij liet alles na aan zijn neef Willem van Oranje, de laatste Oranje in Breda. Tot 1566 bleven de Nassaus regeren in Breda. Door de beeldenstorm vertrokken ze naar het Noorden van het land. Vandaar dat Willem van Oranje en zijn navolgelingen niet in de Grote Kerk zijn begraven.

Doordat er een open verbinding met zee was, was Breda de ideale handelsstad. Dat zorgde ervoor dat Breda handel en handwerklieden aantrok. Doordat Breda ook veel adel aantrok moesten er hofhuizen gebouwd worden. Een aantal van die hofhuizen bestaan nog steeds: Huizen van Elderen, Assendelft, Brecht, Ocrum, Conroy, Wijngaarden, Hersbeek en Montens. In al deze hofhuizen woonden leden van het hof van de Nassaus en de familie Oranje. Ze kwamen in Breda wonen om hun macht vanuit hier uit te oefenen.

Het kasteel van Breda is een van de meest opvallende gebouwen van de Nassaus in Breda alhoewel het niet door hun zelf is aangelegd. Omdat de Nassaus hier vanaf 1403 tot 1566 verbleven hebben ze erg hun stempel op het kasteel gedrukt. Ze hebben veel dingen aan het kasteel toegevoegd. Onder Engelbrechts zoon Jan IV van Nassau wordt het burcht-complex kort na 1460 ingrijpend vergroot. Hij laat de Rekenkamer bouwen, waar de uitgestrekte bezittingen van de Nassaus in de Nederlanden worden geadministreerd. Ook de nog bestaande Nassautoren dateert uit die tijd. Zijn achterneef Hendrik III van Nassau drukt echter zijn stempel nog zwaarder op kasteel en stad. Hendrik onderneemt voor de Duitse keizer verschillende diplomatieke missies naar Zuid-Europa. Daar komt hij in contact met de kunst en cultuur van de Renaissance. Geleerden en kunstenaars die Hendrik daar ontmoet, nodigt hij uit naar Breda. De stad groeit hierdoor uit tot een cultureel centrum van internationale allure. Tastbare gevolgen hiervan zijn ondermeer vernieuwde vestingwerken rondom de stad, geheel volgens de nieuwste Italiaanse ontwikkelingen. De Granaat- en Duiventoren zijn hiervan de laatste nog bestaande delen. Bovendien kan Hendrik, een vermogend man na drie huwelijken met rijke erfgenamen, zijn kasteel tot een prachtig Renaissancepaleis laten verbouwen. Zijn derde echtgenote Mencia de Mendoza is hierbij zijn grote inspirator. Hendrik huurt voor deze verbouwing de Italiaanse architect Thomas Vincidor de Bologna in. Hendrik heeft de voltooiing van zijn paleis niet meer mogen meemaken. Hij sterft in 1538 en wordt opgevolgd door zijn zoon uit zijn tweede huwelijk, René van Chalon. Deze verfraait het paleis nog verder met een hofkapel. René overlijdt kinderloos in 1544. Breda en alle andere bezittingen van de Nederlandse Nassaus laat hij na aan zijn Duitse neef Willem, die vanaf dat moment als Willem prins van Oranje, graaf van Nassau door het leven gaat. Deze heeft niet veel meer toegevoegd aan het kasteel door de beeldenstorm.

Je kunt dus het beste aan Breda zien dat het een Oranje-Nassau stad is door het kasteel van Breda en de vele hofhuizen.